Hàng năm cứ vào dịp hè là khách thăm quan ở khắp mọi miền sẻ về với biển đảo, trong đó nổi bật nhất Phú Yên, một vùng đất luôn hấp dẫn Lữ khách đến tham quan, nghĩ dưỡng, đó là cao nguyên Vân Hòa (Sơn Long, Sơn Định, Sơn Xuân - 3 xã phía bắc huyện Sơn Hòa, trong đó Sơn Định là tâm điểm), nơi có khí hậu khá mát mẻ với cây trái xanh tươi và điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình hành trình Phú Yên đó là về với Di tích lịch sử cấp quốc gia Khu căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ.

Hàng năm cứ vào dịp hè là Lữ khách ở khắp mọi miền sẻ về với biển đảo, trong đó nổi bật nhất Phú Yên, một vùng đất luôn hấp dẫn khách thăm quan đến tham quan, nghĩ dưỡng, đó là cao nguyên Vân Hòa (Sơn Long, Sơn Định, Sơn Xuân - 3 xã phía bắc huyện Sơn Hòa, trong đó Sơn Định là tâm điểm), nơi có khí hậu khá mát mẻ với cây trái xanh tươi và điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình chương trình Phú Yên đó là về với Di tích lịch sử cấp quốc gia Khu căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ.

Di tích Căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ nằm trải rộng trên địa bàn 3 xã: Sơn Long, Sơn Định, Sơn Xuân với độ cao trung bình 400m so với mặt nước biển, có địa hình đồi núi liên hoàn, có nhiều núi, hồ, suối, thác, khí hậu mát mẻ quanh năm là điều kiện thuận lợi để phát triển loại hình hành trình sinh thái gắn với tham quan di tích, tìm hiểu lịch sử văn hóa, nghỉ ngơi hòa mình với thiên nhiên... Cô thuyết minh viên của điểm di tích cho biết: Nhà thờ Bác Hồ được Tỉnh ủy Phú Yên xây dựng vào đầu tháng 9/1969 tại dốc Đá, thôn Phước Hòa (nay là thôn Bình Hòa), xã Sơn Định, khi nhân dân Phú Yên nhận được tin Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần, để thể hiện lòng tiếc thương vô hạn đối với vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Đây là nơi tổ chức lễ truy điệu Bác Hồ vào ngày 9/9/1969 và cũng là nơi để nhân dân Phú Yên tưởng nhớ Bác Hồ trong suốt thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Nhà thờ được xây dựng bằng cây rừng và lợp tranh. Năm 2003, di tích được phục hồi, tôn tạo trong khuôn viên rộng hơn 5.000m2, ngay bên đường ĐT643. Ngoài ra, ở khu căn cứ này còn có các di tích: Cơ quan Tỉnh ủy Phú Yên, cơ quan UBND Cách mạng tỉnh, Cơ quan Ủy ban Mặt trận Dân tộc giải phóng, Hội trường Mùa Xuân, Cơ quan Tuyên huấn tỉnh, Trường Đảng tỉnh, Cơ quan Ban An ninh, Cơ quan Tỉnh đội, Xưởng quân giới 200, Bệnh xá Trúc Bạch và Trường Y tế Phú Yên.

Khu di tích Nhà thờ Bác Hồ và Khu căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ được xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia vào năm 2008. Công trình Nhà thờ Bác Hồ và Hội trường Mùa Xuân đã được phục hồi, tôn tạo, hàng ngàn cây cảnh, cây ăn quả được trồng quanh khu di tích. Nơi dây đã trở thành nơi thiêng liêng trong mỗi cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Phú Yên cho đến hôm nay và mai sau.

Ông Nguyễn Thiện Tình, Trưởng Phòng VH-TT huyện Sơn Hòa cho biết: “Hàng năm vào ngày sinh, ngày Bác Hồ đi xa hoặc các ngày lễ trọng đại của đất nước, lực lượng vũ trang, cán bộ công nhân viên, đoàn viên thanh niên, học sinh trong tỉnh... thường tổ chức lễ báo công dâng Bác. Tại đây, những đồng chí, đồng đội năm xưa được gặp nhau trong các dịp tổ chức dâng hương, tỏ lòng tôn kính, thương nhớ Bác... Đây cũng là điểm thăm quan trọng điểm của huyện gắn với sự hài hòa của thiên nhiên, khí hậu, đất và người ở vùng 3 xã”.

Tháng 5, trên con đường bê tông xi măng phẳng phiu, chạy dài tít tắp, hai bên đường những rẫy keo lai, hồ tiêu xanh mướt mát. Đang mùa hè, nắng như mật vàng, cao nguyên Vân Hòa hiện ra như một bức tranh đẹp dưới thung lũng, trên đồi trong không khí mát dịu. Người dân quê hương Vân Hòa tự hào, còn Lữ khách đến đây cảm nhận giữa vùng đất nóng ẩm ấy.

Những năm gần đây, khách thăm quan trong và ngoài tỉnh đến với cao nguyên Vân Hòa luôn ấn tượng với món gà kho mắm thơm và gà nấu lá dít. Món ăn không thể dân dã hơn, nhưng mang hương vị đặc trưng không đâu có được.

Trái thơm sẻ (thơm giống nhỏ, truyền thống) gọt bỏ vỏ, mắt con, xắt miếng đem ngâm với mắm cái (mắm nêm) sau khoảng nửa năm thì ăn được. Bấy giờ, miếng thơm đã “ngậm” đầy mắm, người ta gọi là mắm thơm. Miếng thơm được xé nhỏ, vắt bớt nước cho giảm bớt độ mặn rồi đem kho với gà thả đồi. Chất trong quả thơm làm cho miếng gà mềm ngọt, vị mắm nêm làm cho miếng gà kho đậm vị quyện cùng sả ớt khiến cho món gà kho mắm thơm trở nên độc đáo, đặc trưng, ăn với cơm gạo lúa rẫy đến chật bụng. Mắm thơm là món ăn truyền thống dân dã của người dân vùng 3 xã cao nguyên Vân Hòa, nay đã trở thành đặc sản nhờ sự khéo léo và tâm huyết của cô Út Mười, người đã và đang quyết tâm phục hồi món ăn truyền thống và xây dựng thương hiệu mắm thơm Út Mười.

Gà đồi nấu lá dít cũng là món truyền thống ở quê hương Vân Hòa. Ở vùng núi này, bên cạnh lá giang, thiên nhiên còn ưu đãi tặng thêm lá dít, một loại lá cây dại trong rừng chuyên dùng nấu canh chua với gà và thịt rừng. Canh gà lá dít cho vị chua nhẹ, thanh, lá mềm, thơm. Trong những lần liên hoan ẩm thực hay quảng bá trải nghiệm, huyện Sơn Hòa luôn có món đặc sản này với những cách chế biến mới lạ khiến giám khảo, những đầu bếp chuyên nghiệp và thực khách đều khen ngợi.

Tháng 5, những vườn cây đỏ ở các xã vùng cao nguyên Vân Hòa đang chuyển từ màu tím sậm dần sang đỏ tươi. Những cây đỏ chi chít trái, một màu đỏ rực rỡ, đơm đầy từ gốc lên đến thân, cành chính. Khi chín da màu đỏ rực, ăn ngọt ngọt chua chua, là loại trái cây ăn vặt “sở trường” của chị em. Theo những chủ vườn đỏ, cây đỏ mọc hoang trong rừng, khi phát rẫy, người ta thấy trái ăn được nên để lại. Đỏ ra hoa từ dưới gốc lên, nếu có dịp đến đây vào tháng Giêng đến tháng 8 âm lịch mới chín đỏ rực và chín từ trên cao xuống (nên thường ăn những quả đỏ phía trên ngọt hơn vì chín trước). Đặc biệt, từ mùa đỏ năm ngoái khi hình ảnh những cây đỏ lạ mắt cùng những vị khách phương xa lên mạng xã hội đã khiến nơi đây trở thành điểm đến “hot” của Lữ khách .

Vậy có thể nói về cao nguyên Vân Hòa là về với nguồn cội. Về đây khách thăm quan như để trải nghiệm khí hậu mát mẻ trong lành của cây trái, núi đồi, hồ suối. Và đến đây, Lữ khách được thưởng thức các món ăn đặc sản truyền thống của người dân bản địa, trong đó không thể bỏ qua món gà đồi kho mắm thơm hay nấu chua lá dít...

Nguồn tin: baophuyen.com.vn